30 / 34
516
Parte Quarta
Esempi di Unità di Apprendimento
www.
edises
.it
esseri alati. Appare opportuno rendere gli studenti consapevoli della polimor-
a del mito: nella ricostruzione del
Mythographus
sono le stesse Sirene a chiede-
re agli dei di divenire alate per meglio battere i mari alla ricerca della fanciulla;
in Igino, invece, la metamorfosi viene presentata come una punizione imposta
dalla vendicativa Cerere-Demetra, madre di Proserpina. Per il nostro discorso
cambia poco: il nesso da evidenziare è tra la mancata vigilanza su Proserpina e
l’assunzione di un aspetto teriomorco.
Fase 4.
tempo: 60’
Per comprendere le parole del
Mythographus Vaticanus
in riferimento alla sapien-
za di Ulisse, è necessario presentare agli studenti un noto passo di Cicerone.
Testo 2 Cicerone, De Finibus, V 48-49
23
Videmusne ut pueri ne verberibus quidem a contemplandis rebus perquirendisque deter-
reantur? ut pulsi recurrant? ut aliquid scire se gaudeant? ut id aliis narrare gestiant?
ut pompa, ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et
sitim perferant? quid vero? qui ingenuis studiis atque artibus delectantur, nonne vi-
demus eos nec valitudinis nec rei familiaris habere rationem omniaque perpeti ipsa
cognitione et scientia captos et cum maximis curis et laboribus compensare eam, quam
ex discendo capiant, voluptatem? [Ut] mihi quidem Homerus huius modi quiddam
vidisse videatur in iis, quae de Sirenum cantibus "nxerit. neque enim vocum suavitate
videntur aut novitate quadam et varietate cantandi revocare eos solitae, qui praeter-
vehebantur, sed quia multa se scire pro"tebantur, ut homines ad earum saxa discendi
cupiditate adhaerescerent. ita enim invitant Ulixem – nam verti, ut quaedam Homeri,
sic istum ipsum locum –:
O decus Argolicum, quin puppim !ectis, Ulixes,
Auribus ut nostros possis agnoscere cantus!
Nam nemo haec umquam est transvectus caerula cursu,
Quin prius adstiterit vocum dulcedine captus,
Post variis avido satiatus pectore musis
Doctior ad patrias lapsus pervenerit oras.
Nos grave certamen belli clademque tenemus,
Graecia quam Troiae divino numine vexit,
Omniaque e latis rerum vestigia terris.
Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus irretitus vir tene-
retur; scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria esse ca-
riorem. Atque omnia quidem scire, cuiuscumque modi sint, cupere curiosorum, duci
vero maiorum rerum contemplatione ad cupiditatem scientiae summorum virorum est
putandum.
23
Seguiamo l’edizione di N. Marinone per i classici della UTET (Torino, 1976).